Ustawa z dnia 12 września 2014 r. o odwróconym kredycie hipotecznym, która czeka na podpis Prezydenta, to novum w polskiej rzeczywistości. Jak to zazwyczaj bywa, ma zwolenników i przeciwników. Warto poznać jej podstawowe założenia, by móc ostatecznie zdecydować, w jakim gronie, tych za, czy przeciw, się znajdziemy.
Ustawa dokładnie określa zasady i tryb zawierania umowy, prawa i obowiązki stron i zasady rozliczeń, które z umowy wynikają. Inne, nieuregulowane kwestie, podlegają przepisom prawa bankowego.
Umowa odwróconego kredytu hipotecznego polegać ma na przekazaniu przez bank określonej kwoty pieniężnej do dyspozycji kredytobiorcy, w zamian za ustanowienie zabezpieczenia (w formie ustanowienia hipoteki, ujawnienie w księdze wieczystej roszczenia o przeniesienie własności lub prawa). Spłata i całkowite rozliczenie nastąpić ma po śmierci beneficjenta.
Kto może zostać kredytobiorcą?
– osoba fizyczna posiadająca prawo do nieruchomości, której przysługuje spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu lub użytkowania wieczystego
– współwłaściciel powyższych praw.
Ustalenie kwoty hipoteki odwróconej oparte ma być na wartości rynkowej konkretnej nieruchomości. Ofertę hipoteki odwróconej będą mogły przedstawiać jedynie banki i instytucje działające pod nadzorem Komisji Nadzoru Finansowego. Kształt umowy ma być ujednolicony, czytelny i dodatkowo obowiązywać ma specjalnie przygotowany arkusz informacyjny, przedstawiany zainteresowanemu w terminie najpóźniej 7 dni przed podpisaniem umowy. Ma w szczególności zawierać informacje, wymienione w art. 8 ustawy, tj. między innymi:
– dane banku;
– kwotę odwróconego kredytu wraz z informacją na temat jej wyliczenia i stosunku tej kwoty do wartości nieruchomości, będącej przedmiotem zabezpieczenia;
– termin i sposoby wypłaty środków;
– metodę, wysokość i warunki zmiany oprocentowania, innych kosztów (prowizji, opłat za wycenę, monitorowanie wartości lokalu w przyszłości itp.);
– prawa i obowiązki kredytobiorcy;
– Zasady rozliczania hipoteki odwróconej.
Ustawodawca przewidział możliwość odstąpienia od umowy, bez podania przyczyny, w terminie 30 dni od daty podpisania umowy. Klient, podpisując umowę odwróconego kredytu hipotecznego ma możliwość wyboru sposobu rozliczenia – mogą to być raty miesięczne, bądź wypłata jednorazowa, w złotówkach, bądź walucie obcej. Na uwagę zasługuje tez zapis, który mówi o możliwości spłaty kredytu przez klienta przed wyznaczonym terminem. Wtedy bank potwierdza rozliczenie umowy.
Bank może również wypowiedzieć umowę jeśli:
– kredytobiorca nie wykonuje swoich obowiązków względem nieruchomości (opłat, podatków, ubezpieczenia, nie utrzymuje jej w należytym stanie);
– wszczęto egzekucję z nieruchomości przez inny podmiot/bank o której Bank nie miał wiedzy w dniu podpisania umowy;
– wartość lokalu, na skutek zaniedbań kredytobiorcy, znacznie zmalała;
– kredytobiorca przeniósł prawa na osoby trzecie.
Ustawa, dzięki zapisom, ma zapewniać kredytobiorcy bezpieczeństwo. Daję też szanse na spłatę zobowiązania hipoteki odwróconej spadkobiercom. W terminie 12 miesięcy od daty zgonu kredytobiorcy mogą spłacić bankowi zobowiązania. W innym przypadku dopiero wtedy nieruchomość stanie się własnością instytucji udzielającej takiego kredytu. Jeśli kwota umowna nie zostanie w całości wypłacona klientowi do dnia śmierci, nadwyżka zostanie zwrócona spadkobiercom.
Wartość nieruchomości zabezpieczonej hipoteką odwróconą nie będzie wchodziła do zachowku, a zapis zwykły czy windykacyjny nie będzie skuteczny.
Dzięki temu, że kredyty hipoteki odwróconej będą mogły być zawierane jedynie przez wymienione w ustawie i podlegające kontroli banki i instytucje, w razie upadłości jednego z nich wymusi spłatę jedynie wypłaconej kwoty przez kredytobiorcę. Wówczas prawo do nieruchomości będzie takie, jak przed zawarciem umowy.
Przedstawione powyżej zapisy ustawy o odwróconym kredycie hipotecznym zaczną obowiązywać w terminie 30 dni od ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Przed podjęciem decyzji o skorzystanie z tej formy „pomocy”, warto zasięgną opinii doradcy. Jakie banki i instytucje będą oferowały taki kredyt? Miejmy nadzieję, że kilka wiodących pomoże osobom, które zdecydują się na taką formę kredytowania.
